Erdemli insan yaşamını aklı ile yöneten, tüm karar ve davranışlarına aklı ile yön veren insandır. Erdem bilgidir.
Platon “Erdemi bilgi olarak tanımlar, ancak bilgi sahibi olan erdem sahibi olur. Bilgi, değişmez olanın bilgisidir, o da akılla korunur ve bilge doğru bilgiye sahip kimsedir” der.
Sözlükte, "Ahlakın övdüğü alçak gönüllülük, yiğitlik, doğruluk gibi niteliklerin genel adı, fazilet" ve "insanın ruhi olgunluğu" diye tanımlanır.
Erdem kavramı, felsefe tarihinin başlangıcından beri yer alır. İnsanın ve yaşamın anlamı nedir sorularına verilen felsefi cevap başlangıçta "erdemli olmak" olarak belirtilmiştir. Erdemli olmak, ancak bilgi sahibi olmakla mümkündür.
Erdem, kendini yenileyebilmektir, güvenilir olmaktır. Dayanışma, tolerans ve tevazudur.
Erdem, kararlılık, paylaşmacılıktır. Topluma ve çevremize hizmettir.
Erdem, cesarettir, ketumiyettir. Gönlünü aklınla uzlaştırmak ve vicdan muhasebesi yapmaktır. Vicdan için odaklanılacak olan yer kalbimizdir.
Erdem adil olmaktır. İyi, doğru ve güzele gidiştir.
Dolayısıyla erdemli olmak bilgi sahibi olmakla olanaklıdır ve bu da mutluluk sağlayacaktır.
Bir temel ilkeye dayanır; "komşun farkına vardığında utanacağın bir şey yapma".
Erdem, herhangi bir dışsal baskı olmaksızın gerçekleştirilen özgür bir davranıştır. İnsanoğlu istenci ve aklı nedeniyle, iyiyi, güzeli, doğruyu ve erdemleri seçebilecek konumdadır. Seçim yapmak, yaşamı deneyimlemede en önemli kavramdır.
Erdem aşırı uçlarda bulunmaz. Ölçülü ve dengeli olmaktır.
Erdem, özgürlüğe giden yolda, cesaretin yol arkadaşıdır.
İnsanın kendini tanıması, kendini bilmesidir.
Eylemlerimizin tüm sorumluluğunu üstlenmektir. Kurbanı oynamamaktır.
Üstadlara da söz verelim; onlar da şöyle tanımlıyorlar erdemi :
Friedrich Hegel: Erdem, varlığın bilincidir.
Kallikes: Erdem, güçsüzün işine gelendir.
Spinoza: Erdem, akla uygun davranmaktır. İnsanın güçlerini kullanmasıyla eşanlamlıdır.
Samuel Clark: Erdem, nesnelerin doğal niteliklerine uygun davranmaktır.
Aristippos: Erdem, haz almada ölçülü olmaktır.
Joseph Butler: Kişinin kendi kendinin yargılamasıdır.
Immanuel Kant: Erdem, bir içgüdü işi değil, bir akıl işidir.
Berkeley: Erdem, sonsuz güçlü ruhun idrak ettirdiği bir fikirdir.
Friedrich Nietzche: Erdem, insanın insanüstüne ulaşmak için harcadığı çabadır.
Plautus : Gerçek erdem nedir, bilir misiniz? Kendini beğenmemek, yaptıklarını yeter bulmamaktır.
Descartes: Erdem düşünce ölçüsünü kullanmaktır. İyi sandığımız şeyleri işlemekte gösterdiğimiz karardan ibarettir.
Herakleitos: Evren, yaratmayla yok olmanın sonsuza kadar birbirini kovalamasıdır. Herşey ancak karşıtların kavgasından doğar...
Sokrates: Tek kesinlik, erdem bilgisindedir. Erdem öğrenilir. Kişiler bilmedikleri için kötüdürler. Erdem birdir, bölünmez, ayrılmaz. Erdem, insanın kendini bilmesi, tanımasıdır.
Nietzsche: Bir inancı sırf âdettir diye kabullenmeye namussuzluk, korkaklık, tembellik denir.
Montaigne: Biz insanlar, kendimizi kötülemede gösterdiğimiz zekayı hiç bir yerde göstermeyiz. Kafamızın o herşeyi bozabilen tehlikeli aletin peşine düştüğü öldürmeye kastettiği av kendi kendimizdir. İnsanı öldürmek için gün ışığında geniş meydanlar ararız. İnsanı yaparken gizlenip utanmak, bir ödev onu öldürmesini bilmekse bir çok erdemleri içine alan bir şereftir.
Önce kendi içimize bakarız. İnsanın kendini bilmesi en büyük erdemdir.
Bilgi güçtür. Akıl yol göstericidir.
Erdem, bir nevi vaaz olarak kullanılmamalıdır. İnsanın erdemi, benzer bir şekilde, insan ırkına özgü olan belli niteliklerin toplamıdır. Kişi, eğer “erdemini” ortaya çıkarırsa “erdemli” sayılır. Bunun tersine çağdaş anlamda “erdem”, otoriter ahlakın bir koşuludur.
Kişi, kendisine karşı ve kendisinden sorumlu olmalıdır. Ait olma ve birey olma arasında bir denge kurmalıdır…
Saydıklarımızın hepsi birer erdemdir, Bu erdemler yaşamda belirli bir zaman içinde edinilirler…
Erdem, insanın kendisine karşı sorumluluklarını yerine getirmesidir…
Erdem, insanın kendini aşma gücüdür. Kendini aşmak için çabalayan insan, evrensel oluşuma her an biraz daha artan bir çapta katılmaktadır…
Berk Yüksel
|
